Home ➾ Blog ➾ Other ➾ Disc Golf: Wat is Understable en Overstable?

Wie aan de sport discgolf begint, komt er al gauw achter dat er een heleboel schijven zijn. Elke schijf met net weer andere eigenschappen. Op webshops zie je naast de discs een waslijst met vakjargon.

Eén van die eigenschappen geeft de stabiliteit weer.

Is een schijf bijvoorbeeld onderstabiel (understable), overstabiel (overstable) of stabiel (stable)? En wat betekent dat?

Omdat de benaming in de discgolfwereld eigenlijk altijd in het Engels wordt gedaan, blijven we voor de rest van de blog deze jargon van discgolf gebruiken. Zo zul je het ook met andere spelers gaan hebben over ‘understable‘ – niet ‘onderstabiel.’

Deze blogpost is een update van een eerder geschreven post in 2017 op de website van Disc Golf Adventure; m’n eerste bedrijfje die ik helaas eind 2019 permanent heb moeten sluiten.

1. Waarom vliegen frisbees in een boog?

2. Wat betekent Understable, Overstable en Stable?

3. Heeft het gewicht van een disc invloed op de stabiliteit?

4. Heeft de kwaliteit van het plastic invloed op de stabiliteit?

5. Beste soort discs voor de beginnende discgolfer

1. Waarom vliegen frisbees in een boog?

Frisbees. Het vliegpatroon van frisbees blijft interessant en ingewikkeld. Zoals een bal over het algemeen rechtdoor schiet, worden de grote bogen in de lucht gemaakt door frisbees.

Waarom is dat? Waarom vliegen frisbees in een boog? Waarom buigen ze af naar links of rechts? En waarom is dit anders voor linkshandige en rechtshandige spelers?

De krachten op een frisbee

Frisbees zijn ronde schijven van relatief licht materiaal. Ze zijn bedoelt om te werpen. Sommige zelfs ver, zoals distance drivers. Zo’n schijf krijgt in een worp te maken met verschillende krachten:

• • Voorwaartse kracht – met welke snelheid wordt een disc geworpen?
  • Liftkracht – de stijgende lijn van een frisbee, afhankelijk van onder andere: luchtdichtheid, wind, snelheid van de disc en de hoek waarin deze is geworpen
  • Zwaartekracht
  • Weerstandskracht van de lucht
  • Gyroscopische kracht – zorgt voor de draaiing van de disc

Nu zijn er heel veel natuurkundige berekeningen en variabelen om de vlucht van een frisbee te kunnen analyseren, maar laten we het gewoon zo simpel mogelijk houden.

Door de gyroscopische kracht komt er draaiing in een disc. Deze draaiing zorgt ervoor dat de disc stabiel wordt in zijn vlucht. Maar deze draaiing beïnvloedt ook de kant waarnaar de disc afdraait aan het einde van zijn vlucht, tijdens de fade. Laten we eerst eens naar dat laatste kijken.

Magnuseffect; draaikolken in de lucht

Deze afdraai aan het einde van zijn vlucht komt voort uit een fysisch fenomeen dat het magnuseffect wordt genoemd.

Een snel draaiend voorwerp veroorzaakt een soort draaikolk van lucht om zich heen en ook achter zich, denk bijvoorbeeld aan een onzichtbare vliegtuigstrook. Aan de ene kant van het voorwerp beweegt deze draaikolk in dezelfde richting als de luchtstroom, maar aan de andere kant in tegengestelde richting (zie afbeelding).

De beweging van de lucht, met de klok mee, duwt de disc als het ware naar links.

Eigenlijk is dit indirect erg vergelijkbaar met kanoën, om maar een soort van vergelijking te kunnen maken. Peddel je veel aan de rechterkant, waardoor je de stroming naar achteren trekt, zal de kano naar links afbuigen. Peddel je het water aan de linkerkant in tegengestelde richting van de kant waarop je vaart, zal de kano ook naar links afbuigen.

2. Wat betekent Understable, Overstable en Stable?

In discgolf hebben deze termen betrekking op de vlucht van een disc.

Voor de verdere uitleg in deze blog gaan we uit van een rechtshandige backhandworp (RHBH). Hierbij vliegt een disc dus met de klok mee en eindigt zijn vlucht met een afdraai naar links. Zoals hierboven uitgelegd, geldt het tegenovergestelde dus voor de linkshandige backhandworp (LHBH) en de rechtshandige forehandworp (RHFH). Nu we dat in het achterhoofd hebben…

De stability kent 7 getallen, zoals weergegeven in de afbeelding. Deze getallen zijn 3, 2, 1, 0, -1, -2 en -3. De stability van een disc wordt altijd gemeten middels een worp waarbij een disc horizontaal wordt losgelaten. Dus niet met een hyzer (beetje linksom schuin) of anhyzer (beetje rechtsom schuin).

Stable

Wanneer een disc in een redelijk rechte lijn blijft vliegen, wordt dit gezien als een stable disc. Zo’n schijf zou dus een stability rating krijgen van 0. Ook de fade, de afdraai aan het einde van de vlucht, is voor deze stable frisbees niet erg groot. Hier moet dus rekening mee worden gehouden bij het plannen van een worp.

Stable schijven, zoals de Prodiscus Sparta, zijn erg geliefd als putters. Ze hebben namelijk een erg voorspelbare, rechte lijn, waardoor het mikken op de basket een stuk makkelijker wordt.

Putters zijn overigens het type schijven die je gebruikt voor korte afstanden en de laatste worp naar een basket.

Understable

Discs die naar rechts afwijken worden understable discs genoemd. Deze vallen dus binnen de cijfers -1 t/m -3. Het cijfer -1 heeft hierbij een lichte turn en -3 een hevige turn. Meestal draaien ook deze discs aan het einde van hun vlucht weer terug naar links, maar dit hangt af van hoe verticaal een disc in de lucht is komen te staan.

Ook snelheid speelt een factor. De snelheid waarmee een schijf wordt losgelaten bepaalt mede hoever een disc eerst naar rechts vliegt, voordat deze weer een stukje naar links afbuigt. Hoe sneller de schijf vliegt, hoe verder deze naar rechts gaat.

Understable schijven zijn erg geschikt voor beginnende spelers. Er is minder precisie in techniek nodig en de discs hoeven met minder snelheid worden losgelaten om toch een relatief mooie afstand te kunnen gooien.

Overstable

De meeste discgolfdiscs, vooral drivers, zijn overstable en draaien sneller naar links. Dit is een natuurlijk vluchtpatroon voor scherpere schijven. Overstable discs vallen binnen de cijfers 1 t/m 3.

Drivers zijn overigens het type schijven die je gebruikt om lange afstanden te overbruggen. Vaak begin je de eerste worp van een hole met een driver.

Ook bij overstable frisbees speelt snelheid een rol. Hoe sneller de schijf vliegt, hoe minder snel deze naar links zal afbuigen. Voor sommige spelers is het zelfs mogelijk om een overstable disc met een prachtige S-bocht te laten vliegen, waarbij deze eerst naar rechts beweegt, voordat de disc aan het einde van zijn vlucht weer naar links afbuigt.

De termen zijn relatief

Het is goed om te weten dat deze drie termen relatief zijn. De stability is bij iedere soort disc anders, maar kan bij eenzelfde disc ook weer verschillen in handen van een andere speler.

Discs voelen een stuk minder overstable aan voor spelers met een haarfijne techniek en sterke backhand dan voor spelers die nog aan het begin staan van het leerproces.

3. Heeft het gewicht van een disc invloed op stability?

Discgolfdiscs worden vaak aangeboden in verschillende gewichten.

Het meest gebruikelijk zijn de gewichten rond 175 gram, maar het is ook mogelijk om discs in lichtere varianten te krijgen, zoals 169 en 173 gram.

De PDGA (Professional Disc Golf Association) heeft 3 regels opgesteld betreft het gewicht van discgolfdiscs:

• • Discs mogen niet kleiner zijn dan 21 centimeter of groter dan 30 centimeter in de gehele disc diameter.
  • Het gewicht per centimeter van de disc diameter mag niet meer zijn dan 8.3 gram.
  • De disc mag niet zwaarder zijn dan 200 gram.

In principe heeft het gewicht van een disc erg weinig tot geen invloed op de stability.

Het is echter wel zo dat hoe lichter een disc, hoe minder snelheid en kracht nodig is om de disc in dezelfde lijn te gooien als een zwaardere disc. Dit kan dus aanvoelen alsof een lichtere schijf meer understable is dan een zwaardere schijf.

Ook heeft wind meer invloed op lichtere discs.

4. Heeft de kwaliteit van het plastic invloed op stability?

Vrijwel iedere discgolffabrikant biedt zijn discs aan in verschillende soorten plastic. Zo biedt Prodiscus bijvoorbeeld Basic, Premium en Ultrium aan. Maar, net als het gewicht van een disc heeft ook de plastickwaliteit vrijwel geen invloed op de stabiliteit. Het zeer kleine verschil is vrijwel niet merkbaar.

Echter, de levensduur van het plastic heeft wél invloed op de stability.

Alle flightcharts die online beschikbaar staan tonen het vluchtpatroon van een disc die ‘nieuw’ is.

Naarmate deze disc veel wordt gebruikt (een discgolfdisc maakt veel mee in zijn leven) verandert niet alleen het uiterlijk van de disc, maar ook het vluchtpatroon. In de discgolfwereld heet dit “beating in a disc“.

Hoe meer een disc is gebruikt, hoe vaker hij klappen heeft gehad van bomen en lantaarnpalen, hoe eerder en sneller een disc “beaten in” wordt. Zo wordt een disc langzaam meer understable.

Laten we hiervoor als voorbeeld de Prodiscus Jokeri pakken. Dit is een overstable putter. Bij aanschaf is deze dus overstable, maar na veel gebruik zal deze disc langzaam stable worden. Na nog meer gebruik zal de disc zelfs understable worden.

In theorie zou je dus met een Jokeri drie verschillende putters in je tas kunnen hebben. Een compleet nieuwe Jokeri, een redelijk gebruikte Jokeri en een erg veel gebruikte Jokeri; overstable, stable en understable.

5. Beste soort discs voor de beginnende discgolfer

Laten we eerst eens wat duidelijkheid scheppen in de term “discs voor beginners”. Misschien dat je hier even voor wilt gaan zitten.

Er zijn geen discs voor beginners. Wel zijn er discs die geschikt zijn voor beginners en discs die niet geschikt zijn voor beginners. Dit heeft voor een groot deel weer te maken met de stability.

Maar, discs die geschikt zijn voor beginners kunnen ook nog prima worden gebruikt door professionele spelers.

Understable en… Understable

Understable discs gooien simpelweg makkelijker wanneer je de techniek nog niet volledig onder controle hebt. Hierdoor wordt het spel én leuker om te spelen (omdat je simpelweg verder gooit) én leer je de techniek beter op een correcte manier.

Overstable schijven draaien namelijk heel snel af naar links en vallen vervolgens als een steen op de grond. Als je merkt dat dit bij jou gebeurt, gooi je waarschijnlijk met een te overstabiele schijf.

Ook leer je de basistechniek van discgolf op een verkeerde manier. Omdat deze discs een snellere worp vereisen ga je automatisch meer kracht zetten in je worp, om die verdere afstand te krijgen.

In discgolf draait het simpelweg niet om kracht, maar om snelheid en techniek. Dit leer je beter door te beginnen met understable.

Merk je op een gegeven moment dat je understable schijven steeds verder afbuigen naar rechts? Dan is het misschien tijd om een iets stabielere of overstabielere schijf te proberen. Zo werk je langzaam toe naar een complete set van understable, stable en overstable.

Mid-range en putters

Mid-range discs en putters zijn schijven met een lagere snelheid. Deze discs vereisen dan ook minder snelheid tijdens de worp om die correcte vlucht door de lucht te krijgen. Hierdoor zijn ze én makkelijker in gebruik én beter om de techniek te leren.

Alle drivers zijn voor de echte beginners waarschijnlijk te overstable (hier komt weer kijken dat stability relatief is).

Tegelijkertijd kunnen mid-range discs en putters makkelijker worden gebruikt in ieder moment van het spel; van driven tot putten. Drivers zijn een stuk moeilijker in gebruik wanneer het aankomt op kortere afstanden.